Thói quen sử dụng camera trong nhà nhưng chỉ quan tâm tới tính năng mà bỏ qua vấn đề bảo mật, đã không ít lần khiến chính chủ nhà trở thành nạn nhân trên mạng internet.
Cách đây hơn nửa năm, một nữ ca sĩ nổi tiếng tại Việt Nam đã bị lộ những clip nhạy cảm trên internet do kẻ gian truy cập được vào hệ thống camera an ninh trong gia đình cô. Bài học đó dường như vẫn chưa khiến người dùng cẩn trọng hơn trong việc sử dụng thiết bị này khi gần đây, một “khổ chủ” khác tại Hải Phòng xuất hiện trong các clip được chia sẻ trên internet (cũng lấy từ chính camera cài đặt trong gia đình của cô) khiến cộng đồng có nhiều tranh cãi trái chiều.
 |
| Camera an ninh ngày càng được sử dụng rộng rãi trong các gia đình |
Camera an ninh được sinh ra và sử dụng với mục đích giám sát không gian mà người dùng cần bảo vệ trong thời điểm vắng nhà, cũng như để ghi lại các hoạt động tại đây nhằm quản lý dễ dàng hơn. Mục tiêu sử dụng nhằm bảo vệ gia đình tốt hơn nhưng gia chủ vô tình lại bị chính những hệ thống an ninh này “phản bội”, tạo điều kiện cho kẻ xấu theo dõi gia đình mình.
Theo nhiều chuyên gia công nghệ cũng như an ninh, việc sử dụng camera an ninh là cần thiết trong gia đình, tuy nhiên vẫn tồn tại cùng với đó là những rủi ro cho chính người dùng. “Rủi ro lớn nhất là bị tấn công và truy cập từ xa”, một chuyên gia công nghệ nhấn mạnh.
Trên thị trường đang có bán nhiều chủng loại camera an ninh gia đình khác nhau, với mức giá dao động từ vài trăm nghìn đồng tới vài triệu đồng, tùy thuộc vào tính năng, mức độ hữu dụng cũng như thương hiệu. Tuy nhiên, nhiều người dùng đang quá tập trung vào vấn đề tính năng cũng như tính đơn giản khi lắp đặt, sử dụng mà bỏ qua yếu tố an ninh, bảo mật. Đánh vào tâm lý này, ngày càng nhiều hãng sản xuất không tên tuổi đến từ Trung Quốc tung ra các mẫu với giá siêu hấp dẫn kèm các tính năng thời thượng như lưu trữ đám mây, đồng bộ Wi-Fi gia đình, chế độ xem đêm, độ phân giải FullHD 1.080p… nhằm thu hút người dùng. Sự ưu việt của những thiết bị giá rẻ khiến người dùng mất cảnh giác và quên rằng khả năng bảo mật của camera là một trong những yếu tố quan trọng không thể xem nhẹ.
Không chỉ ở Việt Nam mà hệ thống camera (kể cả smart camera) gia dụng trên thế giới cũng là những mục tiêu tấn công của không ít trường hợp. Nguyên nhân có thể kể đến như hầu hết các hệ thống đều cho phép truy cập qua nền tảng web (hoặc ứng dụng) để xem, điều khiển camera trực tiếp với toàn bộ tính năng mà hệ thống này cung cấp. Các website và ứng dụng luôn là những mục tiêu ưa thích của tin tặc khi cần khai thác thông tin. Trong bối cảnh các nhà sản xuất tập trung phát triển tính năng, tiện ích để hỗ trợ người dùng mà không ưu tiên bảo mật, website hay ứng dụng của họ luôn tiềm ẩn khả năng bị tấn công một cách dễ dàng.
 |
Người dùng nên thay đổi thông tin tài khoản quản trị camera sau khi tiếp nhận từ đơn vị thi công lắp đặt ẢNH: AFP |
Bên cạnh đó, một nguyên nhân khác bắt nguồn từ sự chủ quan của chính người dùng. Trong không ít trường hợp người dùng thuê các đơn vị, cá nhân có kiến thức chuyên môn lắp đặt hệ thống camera trong gia đình mình. Bên thứ ba sẽ sử dụng thông tin tài khoản mặc định khi cài đặt và sau đó bàn giao cho gia chủ. Vì tin tưởng hoặc bất kỳ lý do nào khác, gia chủ không đổi thông tin tài khoản (thông tin xác thực, mật khẩu, cơ chế bảo mật đa lớp…) thì bên thứ ba sẽ dễ dàng “quay trở lại” và theo dõi toàn bộ hoạt động trong ngôi nhà của nạn nhân mà không gặp bất cứ trở ngại nào, miễn họ có kết nối internet và camera còn vận hành.
Do vậy khi có ý định lắp đặt hệ thống camera trong nhà, việc đầu tiên người dùng cần làm để đảm bảo an toàn cho cả gia đình là thay đổi thói quen khi tiếp quản một hệ thống. Cụ thể trong trường hợp này là hệ thống camera an ninh. Dù thuê bên thứ ba cài đặt hoặc tự làm, người dùng đều nên thay đổi thông tin tài khoản quản trị ngay sau khi hệ thống vận hành theo ý muốn. Các chuyên gia cũng khuyến khích người dùng thường xuyên thay đổi mật khẩu, tạo các mật khẩu phức tạp và tăng cường bằng phương thức bảo mật hai lớp.
Việc tham khảo ý kiến của chuyên gia bảo mật hoặc công nghệ trước khi lắp đặt là điều cần thiết. Hãy lập hợp đồng liên quan tới vấn đề an ninh dữ liệu với bên lắp đặt để có sự ràng buộc cũng như đảm bảo vấn đề pháp lý cho bản thân trong trường hợp có rủi ro xảy ra.
Dù sử dụng với mục đích an ninh nhưng camera vẫn tiềm ẩn rủi ro bị tấn công từ xa nên người dùng không nên lắp thiết bị này trong các khu vực riêng tư như phòng ngủ, phòng thay đồ, các không gian với mục đích sử dụng đặc biệt khác. Nếu bắt buộc phải lắp đặt tại các khu vực này, người dùng nên tham khảo cách để không cho phép camera kết nối internet (vẫn quay và lưu trữ vào bộ nhớ ngoại tuyến), chỉ cho phép xem với kết nối mạng nội bộ. Ngày nay có nhiều bộ định tuyến cho phép tạo mạng internet không dây thông thường và 1 mạng nội bộ cho mục đích an toàn.
Người dùng nên thường xuyên kiểm tra các bản cập nhật của camera để nâng cấp cho thiết bị bởi nhà sản xuất thường tung ra bản vá lỗ hổng thông qua việc update phần mềm. Thông thường tần xuất tung bản vá của những nhà sản xuất camera “chăm chỉ” khoảng vài tháng mỗi lần, không loại trừ một số thiết bị gần như không được nâng cấp trong suốt vòng đời (từ khi sản xuất tới khi bị dừng hỗ trợ).